De aankomende Omgevingswet schrijft voor dat iedere gemeente een omgevingsvisie vaststelt. In een omgevingsvisie legt de gemeente haar ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn vast. Verschillende onderwerpen als water, bodem, lucht en cultureel erfgoed worden hierin samengebracht.
Hoewel de Omgevingswet opnieuw is uitgesteld maken actuele ruimtelijke en maatschappelijke opgaven op het gebied van bouwen, landbouw, natuur en klimaat, het nu al nodig om informatie van onze leefomgeving beschikbaar te hebben om de juiste keuzes te kunnen maken. Een gebiedsgenese is een middel hiervoor.
Een gebiedsgenese is een 3D visualisatie van een gebied met zijn ondergrond tot 30 meter diepte. Niet alleen de bodemsoorten zijn aangegeven, ook de waterlopen en de lagen onder de grond met het grondwater. In de genese zijn misschien wel 40 kaarten gecombineerd, waardoor er inzicht ontstaan is op de hoofdlijnen (‘het feitenrelaas’). De genese is daarmee een vertrekpunt en inspiratiebron voor een zorgvuldige aansluiting van de opgaven op het systeem van water, bodem en erfgoed.
Toegevoegde waarde gebiedsgenese
Het landschap zoals we dat nu om ons heen zien, wordt al eeuwenlang beïnvloed door de mens. Volgenden we vroeger nog wel de contouren van het water en bodemsysteem, maar vooral sinds de industriële revolutie zijn we dit langzamerhand kwijtgeraakt en zijn we overgegaan tot de maakbare wereld, waarin we door middel van techniek ‘controle’ hebben over het water en bodemsysteem.
De inrichting van het landschap past daardoor lang niet altijd meer bij de oorspronkelijke, natuurlijke toestand. Dit leidt tot kwetsbaarheid voor klimaatverandering, met als gevolg bijvoorbeeld wateroverlast of droogte en verlies aan biodiversiteit. Om dit te herstellen en ook om toekomstige opgaven te realiseren is het wenselijk weer meer aan te sluiten van het natuurlijke systeem van water, bodem en cultuurhistorie. De gebiedsgenese maakt dit inzichtelijk en is daarmee een inspiratie- en kennisbron voor toekomstige ruimtelijke planning en beleid.
Het principe van Water Bodem Sturend (WBS)
In november 2022 is er door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een brief naar de Tweede Kamer gestuurd dat prima aansluit op het gedachtegoed van de gebiedsgenese. In deze brief is vastgelegd dat de draagkracht van het water- en bodemsysteem sturend wordt bij het landgebruik in het landelijk gebied. Dit draagt bij aan het voldoen aan internationale verplichtingen op het gebied van natuur, klimaat en water én aan een klimaatbestendige inrichting en beheer van het landelijk gebied. Het principe WBS krijgt steeds meer inhoud. In de Kamerbrief WBS wordt in de zogenaamde structurerende keuzes aandacht gevraagd voor:
- Voldoende water, ruimte voor water en schoon en gezond (zoet) water.
- Bodem, vitaal en efficiënt geordend: direct vertaald in subdoelstellingen zoals behoud waardevolle bodems en vermindering verstoring bodems.
- Bouwen op verstandige locaties. Onder meer bepaald door risico’s ten aanzien van overstromingen, wateroverlast, bodemdaling en drinkwaterbeschikbaarheid en inrichting en verbouwing naar een ‘groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving’.
De gebiedsgenese biedt ook een handvat om invulling te geven aan deze nieuwe wettelijke bepalingen.
Gebiedsgenese gemeente Midden-Drenthe
Bekijk hier de gebiedsgenese van de gemeente Midden-Drenthe.
Meer informatie
Voor informatie over het project kun je contact opnemen met Klaas van der Veen van de RUD Drenthe. E-mail: k.vanderveen@ruddrenthe.nl